Çocuk Ortopedisi
Çocuk Ortopedisi
Çocuk ortopedisi, bebek, çocuk ve ergenlerde rastlanan tüm iskelet kas sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilidir.İleri yaşlara taşınabilen ortopedik rahatsızlıklar da çocuk ortopedisinin ilgi alanındadır.
Çocuklarda Sık Karşılaşılan Ortopedik Hastalıklar
- Kalça çıkığı (Gelişimsel kalça displazisi)
- Düz tabanlık (Pes planovalgus)
- Doğuştan çarpık ayak (Pes ekinovarus)
- Serebralpalsi (Beyin felci)
GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ (Kalça Çıkığı)
Gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalçayı oluşturan yapıların anne karnında oluşumları sırasında normal olmalarına karşın, çeşitli nedenlerle sonradan yapısal bozulma gösterdiği dinamik bir hastalıktır.
Kalça Çıkığında uyluk kemiğinin baş kısmı ile leğen kemiğinin yuvası(asetabulum) arasındaki ilişki bozulmuş ya da ortadan kalkmıştır ve bu bozuk yapısal oluşum tedavi geciktikçe daha da kötüleşir.
Gelişimsel Kalça Çıkığında Tanı ve Tedavi: Erken tanı çok önemlidir. Yeni doğan bebeklerde ultrasonla kalça görüntülemesi yapılması erken teşhiste son derece faydalıdır.Gelişimsel kalça displazisi doğumun ilk aylarında teşhis edilirse basit bir pavlik bandaj ile tedavi edilebilir. Daha ileri yaştaki hastalarda kalça eklem ağrısının varlığı ve fizik muayenede özel testlerin uygulanması ile eklem instabilitesinin belirlenmesi kalça çıkığı tanısında önemlidir.
Tedavi süreci yaşa göre değişkenlik gösterir. Erken teşhis sonuca ulaşmayı ve tedavi sürecini kolaylaştırır.
Yenidoğanlarda: Pavlik ismi verilen ve kalçayı yerinde tutan bandajlar ile tedavi edilir. Bu pavlikbandaj ile kalça 1-2 ay istenilen pozisyonda tutulur. Bu süre içerisinde eklem bağları sıkılaşacak, yuva gelişecek ve kalça çıkamayacak duruma gelecektir.
1-6 Aylıklarda: Pavlik bandajı bu aylarda da olumlu sonuçlar verebilir. Eğer sonuç vermezse anestezi altında kalça yerine konur ve çocuk alçıya alınır. Alçı süresi 3-4 ay sürebilir.
6-18 Aylıklarda: Anestezi altında kalça yerine konulur ve alçı yapılır. Kapalı yöntemlerle işlem tamamlanamazsa ameliyat yapılır, kalça eklemi açılır ve bu şeklide redüksiyon sağlanır. Her iki yöntemde de alçı süresi ortalama 4 ay kadardır ve zorunludur.
18 Aydan Büyüklerde: Bu dönemde durum çok daha ciddi boyutlara ulaşmıştır. Daha büyük bir cerrahi operasyon gerekebilir. Bu ameliyat ile sığ olan yuvaya derinlik verilmeye çalışılır. Büyük çocuklarda femura da müdahale edilir. Ameliyattan sonra alçı yapılır; alçı süresi 6-8 haftadır.
ÇARPIK AYAK DEFORMİTESİ (Pes EkinoVarus)
Çarpık ayak deformitesi en sık görülen iskelet sistemi anomalilerinden biridir.Bebek doğar doğmaz fark edilebilir.Ayakların doğal pozizyonda hafifçe içe ve aşağıya doğru dönmesi ile ayak iç kısmında deride derin çizgi oluşturan hastalıktır. Doğumdan itibaren ortopedik tedavi gerektiren bir deformitedir.
Çarpık ayak deformitesi herhangi bir tetkike gerek duyulmadan muayene ile tanısını konulabilecek bir hastalıktır.
Tedavide amaç, yere düz basan ağrısız, hareketli, normale en yakın ayak ve ayak bileği elde etmektir. Çocuğun normal ayak fonksiyonunu kazandırmak, yürümeye başlamadan önce büyük sorunların oluşmasını engellemek açısından çok önemlidir.
Tanıda gecikme tedavinin her aşamasını zorlaştırır ve ağır ameliyatlar gerektirebilir. O yüzden erken tedavi çok önemlidir.
Germe ve alçılama yöntemi, ilk izlenen iki ana tedavi biçimidir,elle düzeltme, bandaj, alçı ve cihaz uygulamalarının yanında devamlı pasif hareket tedavisi de bulunmaktadır.
Aileyle işbirliği gerektiren, uzun süreli bir tedavi olduğu için ailenin tedaviyi iyi anlaması, evde alçı tedavisi sırasında bebeğin bakım ve gözlemi, ortez tedavisinin doğru yapılması önemlidir. Sonuçlar olumlu yansımaz ise cerrahi tedavi yapılır.
DÜZ TABANLIK (Pes Planus)
Halk arasında taban düşüklüğü olarak da bilinmektedir.Düztabanlık,ayakta normalde olması gereken ayak kavisinin kaybolması,düzleşmesi ve topuğun dışa doğru kayması ile karakterize bir ayak deformitesidir.
En sık görülen kas-iskelet sorunlarından biridir. Düztabanlığa genetik faktörlere bağlı olarak doğuştan gelen anomalilerde eşlik edebilir.
Düztabanlık denildiğinde genellikle akla çocuk ayağı gelir ve ailesinde düztaban hastalığı olan çocuklarda daha sık görülür.Özellikle çocuklarda bir sendromik hastalık yoksa ve belirgin bir ayak hastalığı ile doğmadıysa düztaban diyebilmek için ortalama 5 yaşı beklemek gerekir.
Hasta şikayetlerinde;
- Ayak tabanında ve topukta ağrı
- Ayakta içe basma şikayeti
- Ayak tabanında şişlik
- Ayakta uyuşma hissi veya hissizlik
- Baldır ve uyluğa yayılan ağrı
- Yürümeye bağlı çabuk yorulma
Bir ortopedi ve travmatoloji doktoru muayene sonrası yürüyüş analizi yaparak teşhisi koyabilmektedir.Bununla birlikte muayeneyi desteklemek için görüntüleme yöntemlerinden de destek alınabilir.
Tedavide öncelikli hedef ayağın desteklenmesi ve dokuların korunmasıdır. Sağlıklı ve dengeli beslenme,düzenli egzersiz yapmak,ideal kiloya ulaşmak ve ayak kaslarının güçlendirilmesi alınabilecek önlemler arasında yer alır.
Tedavi düztabanlığın derecesine göre yapılır,tedavide öncelik düztabanlık için özel olarak üretilmiş tabanlık veya ayakkabıların tercih edilmesidir. İlaç tedavisi,fizik tedavi veya diğer yöntemlerin çözüm olmadığı, hala ağrısı olan ve başlangıç evresini geçmiş düztabanlar için son aşama olarak cerrahi yöntemler düşünülebilir.
Ameliyatla ayak kavisinin düzenlenmesi sağlanabilir ve aynı zamanda ayakta hasara uğrayan dokuların onarımı yapılabilir.Ameliyat eğer zamanında yapılırsa eklemleri sabitlemeden düztabanlığı düzeltmek mümkündür. Düztabanlık ameliyatı hastalara daha kaliteli bir hayat sağlayabilir.
SEREBRAL PALSİ (Beyin Felci)
Bebeklik döneminde ortaya çıkan,halk arasında beyin felci olarak da bilinen serabralpalsi, aktivite kısıtlılıklarına yol açan, ilerleyici olmayan,hareket ve postür gelişimindeki kalıcı bozukluğu tanımlar.
Annenin hamilelik esnasında geçirdiği hastalıklar,doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması yada bebeklik döneminde çok yüksek ateş,kafa travmaları ve enfeksiyonlar serebralpalsioluşumunda en sık karşılaşılan nedenlerdendir.
Serebralpalsi, çocuğu yaşam boyu etkilemektedir. Beyindeki zarar kötüleşmez, fakat çocuk büyüdükçe etkiler daha fark edilir hale gelir. Serebralpalsi her çocuğu farklı şekilde etkiler. Yardım ne kadar erken başlatılırsa, o kadar fazla gelişme kaydedilebilir.
Hastalığı teşhis etmek için ayrıntılı yaşa bağlı nörolojik muayene,iyi dinlenmiş bir öykü ve risk faktörlerinin belirlenmesi gerekir.Beynin etkilenen bölgesi ve zedelenme derecesine göre her çocuk hastada farklı belirtiler gösterebiliyor.
Klinik Bulgular: Bebeklik döneminde yapılan muayenede ilkel reflekslerin devamı ve postural reaksiyonlardan 5 veya daha fazlasında patoloji saptanması SerebralPalsi erken tanısında önemlidir.
- Kontraktürler, ortopedik deformiteler
- Beslenme sorunları, büyüme geriliği
- Mobilizasyon, bakım sorunları
- Mental gerilik, öğrenme güçlüğü
- Nöbet, epilepsi, görme, işitme, konuşma sorunları diğer bulgulardır.
Serebralpalsinin tedavi sürecinde asıl amaç semptomların en aza indirilmesi ve hayat kalitesinin üst seviyede tutulmasıdır.
Tedavide:
- 0 -4 yaş fizyoterapi ve ortez kullanımı önemlidir.
- Genellikle 4-6 yaş arası cerrahi ön plandadır.
- Okul çağında ise (7-18) eğitim ve psikososyal gelişim öğretilerini içerir.
Ameliyatlar serebralpalsiyi tedavi etmez. Ortopedik ameliyatlarkontraktürleri düzeltmek için veya kontraktürlerin gelişmesini önlemek için, spastik kasların çekmesini zayıflatmak için kullanılmaktadır.
Yürümeye başlamış olan çocuklarda, uzman ortopedistler tarafından dikkatli bir değerlendirme sonucunda yapılan ameliyatlarla, başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir.
Küçük çocuklara yardım etmenin en iyi yolu, gergin kasları doğru pozisyonlarda tutarak kontraktür gelişmesini önlemektir.